अनादि मी ~

   सध्या हिंदुत्व विचारात दिसणारे मुख्य प्रवाह म्हणजे -      [१] हिंदुधर्मातले ईश्वर तत्व, कर्मकांडे यां पलिकडे जाऊन प्रामुख्याने राजकीय / राष्ट्रीय / विज्ञाननिष्ठ हिंदू बनणे; त्यासाठी संकीर्ण अभिनिवेशांचे विसर्जन करणे, आवश्यक सुधारणा करवणे = सावरकरी पीळ     [२] ईश्वर भक्ती, तत्संबद्ध प्रेरणा, भावना, कर्मकांडे, पोथीनिष्ठा, परंपरानिष्ठा, रूढीप्रियता, identity चा आग्रह, मंदिरे यां सर्वांचा एकत्रित आविष्कार = सनातनी पीळ     [३] यां दोहोंमधे सतत समन्वयाचे पूल बांधत राहणे, मध्यममार्ग शोधत राहणे, समतोल साधण्याचा प्रयत्न करणे, वैचारिकतेचा आग्रह न धरता हिंदू संघटनावर फ़ोकस करणे, रचनात्मक कार्य = संघाचा पीळ     हे तीन्ही प्रमुख प्रवाह असले तरी यांतील मंडळींची एकमेकांत सरमिसळ होत असते.  यां सर्वांमधे व्युत्पन्नता, अनुकंपा, समदृष्टी, सृजनशीलता ... आणि इतर अनेक अपेक्षित सद्‌गुण काही सुटत नाहीत.  पण अहंमन्यता, डोळेझाक, प्रतिगामीत्व, पुरूष प्रधानता, जातभावना असे अपेक्षित नसलेले दुर्गुणही - त्या प्रणालीचा भाग नसले तरी ...

We prefer visiting temples filled with genuine devotion, where the focus is on the divine, not the perfect selfie angle.  There's something special about the buzz of true worshippers rather than the clicking sound of camera shutters.     Entry fees are fine, of course, but there's a subtle difference between a spiritual journey and a sightseeing tour, don't you think?      South East Asia, being the land of Buddhism, we find both the kinds in abundance, both beautiful.      Last Sunday myself and our son Shivam could visit one such real temple called Chua Suối Dổ (चुअ स्वै दो) or literally the waterfall temple some 12 kms off the city of Nha Trang where Chua = a pagoda & Suối Dổ = a stream or waterfall.         Motor biking at a leisurely speed for about 11 kms from Nha Trang city to the pagoda is a beautiful experience in itself. We took a little off-beaten road which took us via various small villages just besid...

मी-सन, व्हिएतनामचे भद्रेश्वर मंदीर.  हिंदू व्हिएतनामबद्दल लिहावे तितके कमी आहे. व्हिएतनाममधे येणाऱ्या भारतीय पर्यटकांनी चंपा साम्राज्याच्या हिंदू मंदीरांतील #ChamTemples मला ज्ञात असलेल्या साताठ ठिकाणांमधून किमान एक दोन मंदीरे तरी करावीत असे मी मागे लिहिले होते.  पण परवा एका ब्रिटिश प्रवाश्याच्या पानावर हो चि मिन्ह शहराच्या नजीकच्या एकट्या मेकाँग डेल्टा मधल्या पन्नास चाम मंदीरांचे सविस्तर वर्णन वाचले आणि डोक्याला हात लावला. आमच्या न्या-चँग #NhaTrang शहरातले भव्य असे महिषासुर मर्दिनी मंदीर #Ponagar सोडले तर बाकी सर्व मंदीरे आजही दुर्गम भागांत आहेत. त्याचे उत्तर काय - तर मंदीरे शांत असावीत व मानवी वस्तीपासून लांब असावीत असा चंपा राजांचा दंडक होता.  पर्यटकांचे आकर्षण असलेल्या #Danang पासून जवळच "मी-सन" #MySon या ठिकाणचे श्री भद्रेश्वर शिवमंदीर व अगणित अवशेष यांचे दर्शन घेण्याचा सुवर्णयोग मी व चिरंजीव शिवम् यां दोघांसाठी गेल्या सप्तान्ताला, शनि १४ व रवि १५ डिसें २०२४ रोजी जुळून आला.  त्या क्षेत्राचे सध्या भारतीय पुरातत्व खात्यातर्फे संशोधन व विकसन केले जात आहे. त्य...